Nöbet, beyin hücrelerinde kontrol edilemeyen kuvvetli, ani ve hızlı anormal bir elektrik boşalımı sonucu oluşan kısa süreli ve geçici bir durumdur. Bu olay belirli aralıklarla tekrarlarsa epilepsi hastalığı düşünülür. Epilepsi halk arasında “sara hastalığı” adıyla söylenir. Epilepsi belirli aralıklarla beynin bilinç, davranış, hareket, duygu veya algılama fonksiyonlarının kısa bir süreyle bozulmasıyla ortaya çıkan stereotipik hareketlerin olduğu nöbetlerin tekrarlayarak görüldüğü kronik bir hastalıktır. Epilepsi nöbetleri aralıklarla ataklar biçiminde kendini gösterir.
Epilepsi nöbetlerinin çok değişik çeşitleri mevcuttur. Fakat temelde akılda tutulması gereken, nöbetlerin iki çeşit olduğudur: Parsiyel (yani beyinde bir bölgede sınırlı başlayan nöbetler) ve jeneralize (beyinde yaygın olarak olarak başlayanlar).
Nöbet anında yaşananlar (nöbet belirtileri) beyin aktivitesindeki değişikliğin nereden başladığına ve ne kadar hızla yayıldığına bağlıdır. Parsiyel nöbetler isminden de anlaşıldığı gibi beynin bir kısmından başlarlar. Elektriksel deşarj ya o bölgede kalır ya da beynin diğer bölgelerine yayılma gösterir. Jeneralize nöbetler (tonik-klonik, absans ve myoklonik gibi çeşitleri vardır) tüm beyne yayılırlar.
Beyin bölgelerine lokalize olarak kişinin bilinç durumu ve nöbet sınıflaması değişmektedir.
GÖRÜLME SIKLIĞI:
Epilepsi çocukluk ve ergenlik çağında daha sık görülmekle birlikte her yaşta görülebilir. Ortalama olarak 100 kişiden birinde epilepsi hastalığı görülür.
EPİLEPSİYE YOL AÇAN NEDENLER:
-İdiopatik (nedenin belli olmadığı) -Doğuştan oluşan bozukluklar (Konjenital malformasyonlar) -Bebeklik ve çocukluk döneminde geçirilen havaleler -Beyine yeterli kan gitmesini önleyen durumlarda (İskemik lezyonlar) -Beslenme ve metabolizma bozukluklarında -Enfeksiyonlar (beyin enfeksiyonları veya diğer sistemik enfeksiyonlar sırasında ateş, genel durum bozukluğuna bağlı) -Organik beyin hastalıkları (Beyin tümörleri, beyinde kitle etkisi yapan lezyonlar, beyin travmaları, beyin ameliyatlarından ve girişimlerinden sonra) -İlaçlar, toksik maddelerHASTALIĞIN TANISI:
Epilepsi hastalığının tanısı klinik olarak konur.
En ideali hastanın nöbetini doktorun görmesidir. Ancak çoğunlukla bu mümkün olamaz, bu nedenle doktor önce nöbeti gören kişilerden, anne-babadan, hastanın kendisinden nöbetin başlangıcı, sıklığı ve özellikleri hakkında ayrıntılı bilgi alır. Nöbetler değişik tiplerde olabilir. Nöbetin özelliklerine göre nöbet sınıflaması yapılır. Ayrıca gebelik, doğum, çocuğun gelişimi ve diğer aile bireylerinde nöbet olup olmadığı, başka bir hastalığının olup olmadığı gibi ayrıntılı bir hasta hikayesialındıktan sonra hastanın fizik ve nörolojik muayenesi yapılır.
En önemlisi gerçek bir epileptik nöbetin diğer bayılma ile seyreden durumlardan ayırt edilmesidir.
Hastanın tanısını koyarken hikaye, muayene ve en son laboratuvar tetkikleri kullanılır.
-Kan tetkikleri -EEG: Normal EEG veya Uzun süreli EEG-video monitorizasyon -Beyin Manyetik rezonans(MR) incelemesi Epileptik Nöbetlerin Klinik ve Elektroensefalografik Sınıflandırması I.Parsiyel (Fokal) Nöbetler A.Basit parsiyel nöbetler (bilinç durumu bozulmaksızın) B.Kompleks parsiyel nöbetler (bilinç bozukluğu ile giden) C.Sekonder jeneralize nöbete dönüşen parsiyel nöbetler II.Jeneralize Nöbetler (Konvülzif veya Konvülzif Olmayan) 1.Absans nöbetleri (dalma nöbetleri) ■Tipik Absans nöbetleri ■Atipik absans 2.Miyoklonik nöbetler 3.Klonik nöbetler 4.Tonik nöbetler 5.Tonik-klonik nöbetler 6.Atonik nöbetler (astatik) (ani düşme nöbetleri) III.Sınıflandırılamayan Epileptik NöbetlerYeterli bilgi olmayışı nedeni ile yukarıdaki kategorilere dahil edilemeyen nöbetlerdir, muzikojenik gibi. Çiğneme, ritmik göz hareketleri gibi bazı yenidoğan dönemi nöbetleri bunlara dahildir.
Reaktif hipoksik (katılma) nöbetleri: bebeklik ve 3 yaşına kadar sürebilen nöbetler. Çocuk çok ağlama ve korku anında aniden morarma, kasılma, kısa süreli bilinç kaybı gelişir bu durumda aileler genelde çocuğunun nöbet geçirdiği ve yanlış tanı almasını kolaylaştırır. Takip ve video EEG’ler ile tanı konulur.
Sınıflama ile verilen tedaviler planlanmaktadır, hastanın nekadar dozda ne ilaç alacağı kişiye ve hekimin takibine gore değişiklik göstermektedir. Epilepsi tedavisinde en önemli nokta hastanın ilaca uyumu, sürekli ilaç kullanması gerektiğinin bilincinin yerleşmesi, tasviyelereuyulması ve hekimin önerdiği şekilde yaşan kalitesinin uyulması gerekmektedir.
Tedavi edilmemiş veya ilaç eksik kullanımı sonrasında epilepsi hastaları acil servislerde multipl vücut travmaları ve status epileptikus tanısyla tedavi edilmektedir.
TEDAVİ:
Epilepsi kompleks bir hastalık olduğundan doğru tedavi çok önemlidir. Bu bakımdan hastaların nöroloji doktorlarına mutlaka başvurmaları ve takip edilmeleri gerekmektedir.
*Genel Esaslar: İdiyopatik epilepside tedavi öncelikle nöbetlerin kontrol altına alınmasıdır. Nedeni belli olan epilepsilerde yapılabildiği kadarıyla nedenin ve nöbetlerin tedavisi gereklidir. Hastanın normal yaşantısını sürdürmesi teşvik edilmelidir. Alkollü içkiler, uykusuzluk, aşırı çay, kahve ve kolalı içeceklerin içilmesi nöbetleri tetikleyebilir.
*Nöbet Sırasında Yapılacaklar: Neden ne olursa olsun, yapılacak iş nöbet sırasında kişinin kendine zarar vermesini engellemektir. Dili korumak için hastanın ağzına kaşık gibi cisimlerin sokulması ve hastanın kusmuğunu veya ağız salyasının soluk borusuna aspirasyonu önlemek için hasta yerde düz yatırılarakbaş yana çevrilmeli, uzun süren nöbetlerde hasta mutlaka acil servise götürülmelidir.
*İlaç Tedavisi: Mutlaka bir nöroloji uzmanı tarafından başlanmalı ve takip edilmelidir. İlaçlar nöbet gelmemesini yada sayısının azalmasını sağlar. Ancak epilepsiyi tamamen iyileştiremez. İlaçlar düzenli ve mutlaka önerildiği şekilde kullanılmalıdır.
*Cerrahi Tedavi: Beyinde nöbet açısından lokal bir olay saptanır ise veya ilaç tedavisi ile nöbetleri kontrol altına alınamayan kişilerde cerrahi düşünülebilir.
